Niespełna 15 lat temu mieszkańcy Małopolski dowiedzieli się z lokalnych gazet o założonej przez Uniwersytet Jagielloński winnicy w Łazach koło Bochni. Informacja ta wzbudziła spore zainteresowanie ze strony czytelników, ale również zdziwienie oraz powątpiewanie, czy to przedsięwzięcie na pewno się uda. Większość z nas uważała wówczas winogrona za owoce tak samo egzotyczne jak banany czy pomarańcze, a z kolei winnice kojarzyły się nam z Włochami, Francją, Hiszpanią czy Grecją, czyli krajami gdzie panuje cieplejszy i łagodniejszy klimat niż w Polsce. Jak się okazało nic bardziej mylnego.

Winorośl znana była w Małopolsce już w XII w., a wielką rolę w propagowaniu upraw odegrały zakony, w tym tyniecki zakon benedyktynów. Pod koniec XVI w., import wina z Węgier był tak duży, że spowodował przestój w produkcji wina, a to z kolei  spowodowało, że małopolskie winnice zaczęły podupadać. 

Obecnie w Polsce mamy do czynienia z odrodzeniem się tradycji winiarskich. W samym tylko województwie małopolskim funkcjonuje ponad 50 oficjalnie zarejestrowanych komercyjnych winnic, a Małopolska stała się jednym z dwóch (obok Lubuskiego), największych regionów winiarskich w Polsce. Wspomniana na początku winnica w Łazach, zresztą niejedna tego typu w kraju, stała się jednostką prężnie działającego Rolniczego Zakładu Doświadczeń UJ, z własną kadrą naukową oraz doskonale wyposażonym laboratorium.  

Wina z małopolskich winnic pojawiły się w restauracjach i specjalistycznych sklepach winiarskich w większości dużych miast w Polsce, między innymi w Krakowie i Warszawie.  Mało tego – odnoszą sukcesy na międzynarodowych konkursach winiarskich! Właściciele lokalnych winnic, bardzo chętnie zapraszają do siebie, aby zapoznać się z gospodarstwem, skorzystać z degustacji, i zakupić wina na miejscu.

Specyficzną cechą małopolskich winnic jest ich rozdrobnienie. Tylko nieliczne posiadają powierzchnię przekraczającą 2 ha i  produkują ponad 10 tys. butelek wina rocznie. Z jednej strony stwarza to dobre warunki do prowadzenia uprawy w bardziej naturalny sposób, niezwykle ceniony w obecnych czasach, z  drugiej zaś tak mała skala produkcji może okazać się po prostu nieopłacalna. Potrzebne są zatem inne działania wspierające funkcjonowanie takich winnic i w tej sytuacji wielką szansą jest specjalistyczna turystyka winiarska, zwana enoturystyką, która  polega na poznawaniu regionów, zwiedzaniu winnic,  uczestnictwie w różnego rodzaju degustacjach, czy dniach otwartych. Uczestnicy takich wyjazdów smakują różnych win, które serwowane są w połączeniu z lokalną kuchnią, a także mają okazję zakupu „u źródła” butelek wina, które zabierają do domu.

Szczególnym sposobem poznawania małopolskich winnic jest enoturystyka rowerowa – bardzo popularna w innych krajach, a w Polsce zdobywająca coraz więcej zwolenników. Osoby te mają własne strony internetowe, blogi i fora oraz biura podróży przygotowujące dostosowaną do ich potrzeb ofertę enoturystyczną.

Również i my chcielibyśmy zachęcić  Państwa do łączenia jazdy rowerowej z poznawaniem małopolskich winnic. W tym celu powstała  niniejsza strona, zawierająca oprócz opisów, 22 trasy rowerowe, znajdujące się oczywiście na obszarze województwa małopolskiego. Wszystkie zostały tak zaprojektowane, tak aby przebiegały niedaleko winnic leżących na Małopolskim Szlaku Winnym. Większość z nich wiedzie zatem przez Pogórza Wielickie, Wiśnickie, Rożnowskie, Ciężkowickie oraz na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej. Są też trasy wyznaczone w innych rejonach województwa: na Wyżynie Miechowskiej, w Beskidzie Żywieckim, w okolicach Nowego Sącza, a nawet w Krakowie. Regiony te charakteryzuje urozmaicona rzeźba terenu, znaczne wyniesienie powyżej den dolin, strome stoki, a właśnie takie cech terenu najbardziej sprzyjają uprawie winorośli.

Czy są też korzystne dla rowerzystów? 

Na pewno poprowadzone tam trasy rowerowe mogą okazać się wymagające, chociażby ze względu na konieczność pokonania stromych i długich podjazdów. Nie trzeba się jednak tym zniechęcać, poniesiony trud zrekompensuje Państwu możliwość podziwiania wspaniałych krajobrazów, towarzyszących z reguły małopolskim winnicom. Także plantacje winnej łozy, nierzadko malowniczo rozlewające się po falistej powierzchni opadających stoków, rozświetlonych słońcem, nadają szczególnego uroku otoczeniu. Niewątpliwie największą atrakcją,  samą w sobie jest zwiedzanie winnic i degustacja win, w cieniu altan i winorośli.

Staraliśmy się, aby długość trasy mieściła się w przedziale od 30 do 40 km, ponieważ taki dystans będzie wystarczający na spokojną całodzienną wycieczkę rodzinną,  dla rowerzystów z małymi dziećmi, połączoną ze zwiedzaniem licznych atrakcji turystycznych. Wszystkie trasy zaprojektowaliśmy w formie zamkniętych pętli, z punktem rozpoczęcia i zakończenia wycieczki  w miejscach łatwo dostępnych komunikacyjnie, a także z możliwością pozostawienia samochodu. Jak tylko było to możliwe, trasy poprowadziliśmy po istniejących szlakach rowerowych, niestety najczęściej ich oznaczenie w terenie jest niekompletne. Chcąc ułatwić Państwu orientację terenową, wszystkie opisane trasy przedstawiliśmy na mapach, na których umieściliśmy również gęstą sieć punktów kilometrażu, podając przy każdym z nich odległość od miejsca startu. Informacja ta z pewnością będzie  bardzo pomocna dla osób posługujących się licznikami rowerowymi. Większość tras biegnie drogami asfaltowymi lub utwardzonymi, o niewielkim ruchu samochodowym.